Gdzie można spotkać węglowodory? - Ściągi, wypracowania, lektury - Bryk.pl (2024)

Węglowodory występują wprzyrodzie głównie podpostacią złóż węgla, ropy naftowej igazu ziemnego.

Węgiel kamienny, najbardziej rozpowszechnione paliwo kopalne, znajduje sięw złożach położonych zazwyczaj nadużych głębokościach podpowierzchnią ziemi -od kilkunastu metrów dokilku kilometrów, tworzy warstwy ogrubości kilku -kilkunastu metrów. Jest wydobywany głównie metodą głębinową, wkopalniach sięgających 2000 -3000 metrów wgłąb ziemi. Wydostawany jest napowierzchnię przez szyby, którymi jednocześnie dostają sięna dółgórnicy. Największe złoża węgla kamiennego znajdują sięw Rosji: Zagłębie Donieckie, Zagłębie Peczorskie, Zagłębie Tunguskie, Zagłębie Leńskie, Zagłębie Zyriańskie iinne. Ponadto duże pokłady węgla posiadają Chiny, USA(rejon górAppallachów), RPAi Australia. Zkrajów europejskich największe zasoby węgla znajdują sięw Polsce (około 100mld ton): Zagłębie Górnośląskie, Zagłębie Dolnośląskie, Zagłębie Lubelskie, Wielkiej Brytanii, Niemczech iFrancji. Nasz kraj zajmuje drugie wEuropie miejsce podwzględem wydobycia węgla kamiennego -100 -120 mlnton rocznie. Najwięcej węgla wydobywa sięw USA, wkrajach byłego ZSRR iw Chinach. Szacuje się, iżzasoby węgla kamiennego starczą nanajbliższe 300- 400lat.

Inna odmiana węgla, węgiel brunatny, jest również bardzo rozpowszechniony wświecie. Jego złoża sąznacznie młodsze niżwęgla kamiennego, pochodzą zazwyczaj zokresu Trzeciorzędu, rzadziej zKredy, Jury iTriasu. Zawiera teżprocentowo znacznie mniej węgla (65- 78%) niżwęgiel kamienny. Największe złoża węgla brunatnego znajdują sięw Niemczech: Nadreńskie Zagłębie Węgla Brunatnego, Saskie Zagłębie Węglowe, Łużyckie Zagłębie Węglowe, wRosji: Zagłębie Kańsko -Aczyńskie, Podmoskiewskie Zagłębie Węglowe, Rumunii, Czechach: Północnoczeskie Zagłębie Węglowe, USA, Kanadzie, Australii iIndiach. Światowe zasoby tego surowca sąszacowane na524 mldton (dane z1994 roku). WPolsce duże pokłady węgla kamiennego znajdują sięna obszarach Zagłębia Turoszowskiego, Bełchatowskiego iKonińskiego oraz wokolicach Legnicy naDolnym Śląsku. Węgiel brunatny, podobnie jakkamienny, jest stosowany jako opał. Jednak zewzględu nadużą zawartość siarki (3- 4%)i słabe spalanie (popielność do40%) mebardzo zływpływ naśrodowisko naturalne. Ponadto zwęgla wprocesie wytlewania iuwodornienia wytwarza siękoks. Węgiel brunatny jest teżstosowany jako podłoża wogrodnictwie (zmniejsza zakwaszenie gleby).

Jednym znajważniejszych paliw kopalnych jest ropa naftowa. Jest topłynna mieszanina węglowodorów, powstała wwyniku rozkładu fauny iflory żyjącej wewczesnych epokach geologicznych. Rozkład następował głęboko podziemią, bezdostępu powietrza ipod wpływem olbrzymich ciśnień. Pochodzenie ropy naftowej tłumaczy teoria stworzona przez polskiego chemika -Radziszewskiego.

Skład ropy naftowej, wzależności odmiejsca wydobycia, może znacznie sięróżnić. Rosyjskie ropy składają sięgłównie zwęglowodorów pierścieniowych, natomiast ropa wydobywana wPennsylwanii zawiera niemal wyłącznie proste węglowodory nasycone. Ponadto, oprócz węglowodorów, wropie naftowej znajduje sięduża ilość innych substancji, takich jakzwiązki tlenu, siarki iazotu. Pokłady ropy zazwyczaj sąsiadują zpokładami gazu ziemnego, zawierającego krótkie, lotne węglowodory (głównie metan).

W postaci bezpośrednio powydobyciu ropa naftowa jest bezużyteczna. Dlatego, wcelu rozdzielenia jejna frakcje różniące siętemperaturami wrzenia, poddaje sięsurową ropę procesowi destylacji frakcjonowanej. Frakcje uzyskane podczas destylacji to:

• benzyna (40- 180°C)
• nafta (180 -280°C)
• olej napędowy (280 -350°C)
• mazut (powyżej 350°C), służący dootrzymywania olejów smarowych iasfaltu.

Pokłady ropy naftowej znajdują sięnajczęściej poddnem morskim nadużych głębokościach, skąd jest wydobywana zapomocą platform wiertniczych: wielkich platform, ustawionych nafilarach, zktórych dosamego złoża biegnie trzpień wiertniczy. Część złóż znajduje sięna lądzie oraz poddnem morskich wokolicach przybrzeżnych. Ropa może zezłóż wydostawać sięsamoczynnie podwpływem własnego ciśnienia, jednak wwielu przypadkach konieczne jest jejpompowanie zapomocą olbrzymich pomp. Największe złoża położone sąna Środkowym Wschodzie, wpobliżu Zatoki Perskiej (około 68%zasobów światowych). Eksploatowane sąprzez kraje OPEC: Arabię Saudyjską, Iran, Irak iKuwejt. Duże pokłady znajdują siętakże wAmeryce Północnej (19%), głównie wZatoce Meksykańskiej (USA) oraz naSyberii, wkrajach byłego ZSRR (8%). Ropa naftowa wydobywana jest również wPolsce, wZagłębiu Karpackim (Gorlice, Sanok) oraz Pomorskim, atakże zdna morskiego wokolicach przylądka Rozewie.

Zasoby ropy naftowej naświecie starczą jeszcze jedynie nakilkadziesiąt lat, pomimo iżczęść znich niezostała odkryta, ate które zostały odkryte niesą eksploatowane wcałości.

Bardzo ważnym, wostatnich latach szczególnie sięrozwijającym, surowcem energetycznym jest gazziemny, złożony głównie zlotnych, nasyconych węglowodorów -przede wszystkim metanu (około 95%zawartości) oraz jego najbliższych hom*ologów zszeregu alkanów: etanu, propanu ibutanu. Zawiera także pewne ilości azotu ihelu.

Gaz ziemny znajduje sięw złożach położonych podziemią wstanie swobodnym: gazowy lubstałe hydraty węglowodorów, oraz wstanie związanym, rozpuszczony wwodach podziemnych iropie naftowej. Największe ilości gazu ziemnego wydobywane sąze złoży towarzyszących ropie naftowej, jednak sąrównież złoża gdzie gazwystępuje samodzielnie. Zewzględu nato, iżgaz podziemią jest skupiony podwysokim ciśnieniem, jego wydobycie niewymaga użycia pomp -po przewierceniu otworu dozłoża iobudowaniu gorurami wypływ gazu następuje samoczynnie. Wydobywany bezpośrednio zezłoża gazziemny, przed użyciem gojako paliwa, jest oczyszczany zzawartych wnim związków siarki, głównie siarkowodoru, które pospaleniu tworzą bardzo szkodliwy dlaśrodowiska dwutlenek siarki.

Oprócz tego, iżgaz ziemny jest stosowany jako tanie, ekologiczne iwydajne paliwo, jest również bardzo cennym surowcem chemicznym. Otrzymuje sięz niego acetylen (C₂H₂), wodór oraz czystą sadzę.

Złoża gazu ziemnego znajdują sięgłównie naterenach Rosji, USAi poddnem Morza Północnego, atakże nawschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej iPołudniowej (Brazylia), poddnem Oceanu Indyjskiego (Indie) oraz wAustralii. WPolsce również znajdują sięduże złoża gazu ziemnego, głównie wokolicach Jasła, Lubaczowa, Gorlic, Cieszyna iSanoka. Według danych z1995r., głównymi producentami gazu ziemnego są:Rosja (29,1%), USA(25,6%), Kanada (7,2%), Wielka Brytania (3,4%). Polska wydobywa około 0,2% światowej produkcji gazu ziemnego.