Organizmy żywe zbudowane sąwielu struktur iorganów. Poszczególne narządy sąstworzone ztkanek. Tkanka zaśto nicinnego jakzespół komórek opodobnych funkcjach. Zatem tapodstawowa cegiełka budująca organizm tokomórka. Poszczególne komórki składają sięz suchej masy oraz wody. Sucha masa obejmuje związki organiczne czyli tłuszcze, cukry, kwasy nukleinowe ibiałka, oraz związki nieorganiczne wktórych skład wchodzą pierwiastki- makro- imikroelementy.
BIAŁKA
Białka topolimery białkowych aminokwasów, które sąpołączone peptydowymi wiązaniami. Abymożna było mówić obiałku musi byćpołączone zesobą conajmniej 100aminokwasów, jeśli jest ichmniej wówczas mamy doczynienia zpeptydami. Pierwiastkami ,które budują białka min. :C, H,O, S,N,P atakże jony Cu,Mn, Co,Zn, Mg,Fe .Białka tozwiązki wielkocząsteczkowe.
Wbudowie białek, wcelu określenia stopnia złożoności ,wyróżniamy struktury:
- struktura pierwszorzędowa, struktura pierwotna tokolejno połączone zesobą wiązaniami peptydowymi aminokwasy. Kolejność aminokwasów polipeptydowego, liniowego łańcucha wbiałku nazywamy sekwencją. Sekwencja danego białka jest uwarunkowana genetycznie.
- Struktura drugorzędowa jest toułożenie przestrzenne struktury pierwszorzędowej uwarunkowane występowaniem wiązań wodorowych między wodorem grupy NH,a tlenem grupy -C=O, wdwóch odmiennych wiązaniach peptydowych. Inaczej mówiąc jest tozwinięcie sięłańcucha peptydowego, który wten sposób tworzy helisę prawoskrętną lubstrukturę zwaną "pofałdowaną kartką", kiedy łańcuch sąułożone równolegle ipołączone sąwodorowymi wiązaniami.
- Struktura trzeciorzędowa odalsze fałdowanie sięstruktury drugorzędowej. Wwyniku tejkomplikacji powstają formy bardziej pofałdowane, stabilizowane sąone przez disiarczkowe wiązania -S-S-. Wiązania tepowstają między resztami cysteiny wtym samym polipeptydowym łańcuchu lubpomiędzy dwoma takimi łańcuchami.
- Struktura czwartorzędowa towzajemne ułożenie względem siebie określonej liczby cząsteczkowych podjednostek (polipeptydowych łańcuchów) wbiałku.
Ze względu nazwiązki budujące białka wyróżniamy białka proste izłożone.
- Białka proste zbudowane sąwyłącznie zpołączonych zesobą aminokwasów. Wyróżniamy:
- Protaminy białka ocharakterze silnie zasadowym. Posiadają dużo argininy oraz brak zawierających siarkę aminokwasów. Dobrze rozpuszczają sięwodzie. Należą tutaj min.: salamina, gallina, klupeina, ezocyna, cyprynina.
- Histony- mają także silnie zasadowy charakter. Idobrze sięrozpuszczają wwodzie. Budują onekomórkowe jądra wraz dezoksyrybonukleinowym kwasem, sątakże obecne werytrocytach. Wich budowie zauważ sięduże ilości argininy ilizyny.
- Albuminy- mają charakter obojętny, dobrze rozpuszczają sięw rozcieńczonych solnych roztworach iwodzie. Ulegają łatwo koagulacji. Białka temają wiele różnych funkcji, mianowicie sąhormonami, enzymami oraz innymi czynnie biologicznie związkami. Znaczne ilości albumin sąw mleku, osoczu krwi imięśniowej tkance.
- Globuliny- słabo rozpuszczają sięw wodzie, zaśdobrze wrozcieńczonych solnych roztworach. Występują wustrojowych płynach oraz mięśniowej tkance.
- Prolaminy- sąto typowe roślinne białka, budujące nasiona. Posiadają charakterystyczną zdolność- rozpuszczają sięw etanolu 70%.
- Gluteiny- sąto również białka roślinne. Rozpuszczają sięw rozcieńczonych zasadach ikwasach.
- Skleroliny- nierozpuszczają sięu rozcieńczonych solnych roztworach aniw wodzie. Charakteryzują sięwłóknistą budową, stąd teżich rola polega nafunkcjach podporowych. Powszechnie znaną skleroliną jest keratyna.
2.Białka złożone tobiałka które wswojej budowie oprócz aminokwasów zawierają także inne substancje niebiałkowe. Białka złożone dzielimy zewzględu nacharakter prostetycznej grupy:
- nukleoproteidy- czyli białka, których aminokwasy połączone sądodatkowo
z kwasami nukleinowymi. Występują onew wirusach ,a także wDNA.
- fosfoproteidy- dodatkowo posiadają reszty fosforowego kwasu, stąd ichkwaśny charakter. Zwykle zawierają jeszcze przyłączone katyiny. Należy tutaj kazeina będąca wmleku..
- chromoproteidy- zawierają barwniki. Wyróżniamy zewzględu nawystępujący barwnik, chromoproteidy melaminowe, hemowe, iflawonowe. Przykładem chromoproteidu jest hemoglobina wekrwi, czychlorofil.
- metaloproteidy- zawierają wswej budowie jeden lubwięcej, kation metali (Cynk, Żelazo, Molibden, Miedz, Kobalt).
- lipoproteidy- łączą siędodatkowo zcholesterolem ,fosfolipidami lubobojętnymi tłuszczami.
Fizykochemiczne właściwości białek.
- białka mnie mają ściśle określonej dlasiebie temperatury topnienia.
- Zwykle mają zdolność rozpuszczania sięw wodzie. Niektóre mogą rozpuszczać sięw rozcieńczonych zasadach ikwasach lubw organicznych rozpuszczalnikach.
- Niektóre białka mogą wiązać cząsteczki wody-zdolność tęnazywamy hydratacją.
- Niektóre białka np.białko jaja kurzego rozpuszczając sięw wodzie tworzy koloid zwany zolem. Zolma zdolność przechodzenia wFel.
- Na toczy polipeptydy sądobrze czyzłe rozpuszczalne wpływa stężenie nieorganicznych soli .Jeśli ichstężenie jest niski towówczas wzrasta ichrozpuszczalność. Jednak przy określonym stężeniu tych soli może dochodzić dozniszczenia otoczki solwatacyjnej, cow konsekwencji doprowadza wypadania białek. Proces, zwany wysalaniem białek, tenjest odwracalny ponieważ wtrakcie niego niedochodzi dozniszczenia struktur białkowych.
- białka mogą także ulegać denaturacji, jest toproces nieodwracalny. Zjawisko tozachodzi podwpływem: niskocząsteczkowych alkoholi ialdehydów, wysokiej temperatury, soli metali ciężkich, mocnych kwasów izasad. Proces tenpowoduje zniszczenie struktur drugo- itrzeciorzędowych poprzez rozerwanie wiązań disiarczkowych iwodorowych.
Rola białek worganizmie.
Białka mają funkcje budulcowe, aco zaty idzie budują hormony- zatem odgrywają roję wutrzymywaniu ikierowaniu procesami zachodzącymi wkomórkach, wchodzą wskład enzymów awięc uczestniczą wmetabolizmie organizmu. Białka budują także immunoglobuliny (przeciwciała), które uczestniczą wreakcjach obronnych organizmu. Poza tymbiałka budują mięśnie, sąodpowiedzialne zaich prace, stanowią także izolator termiczny będąc składową włosów czysierści zwierząt.
Organizm człowieka niema zdolności dosyntetyzowania aminokwasów zpierwiastków, atym samym niejest wstanie wytworzyć samodzielnie żadnego polipeptydu. Zatem konieczne jest pobieranie białek wpokarmie. Białka tesą trawione wprzewodzie pokarmowym doaminokwasów, zktórych organizm buduje potrzebne mubiałka. Najlepszym źródłem białka dlaczłowieka sątzw. pełnowartościowe białka zawarte głównie wmięsie ,rybach inabiale. Oprócz białek pełnowartościowych, wyróżniamy niepełnowartościowe białka ,które wswoim składzie nieposiadają wystarczającej ilości niezbędnych aminokwasów. Dopokarmów zawierających niepełnowartościowe polipeptydy zaliczamy min. Kasze iprzetwory zbożowe.
- Liceum
- Biologia
- Botanika
